आयुर्वेद ही भारतातील एक प्राचीन वैद्यकीय पद्धत आहे जी हजारो वर्षांपासून प्रचलित आहे. आयुर्वेदात निरोगी जीवन जगण्यासाठी आहार, जीवनशैली आणि औषधी वनस्पतींचा वापर केला जातो.

अनेक सामान्य आजारांवर उपचार करण्यासाठी तुम्ही घरीच आयुर्वेदिक घरगुती उपचार करू शकता. यापैकी काही उपचार खालीलप्रमाणे आहेत:

सर्दी आणि खोकला:

हळद आणि दूध: एक ग्लास दुधात अर्धा चमचा हळद घालून उकळून प्या.

आले आणि मध: एका चमचा आल्याच्या रसात थोडा मध मिसळून दिवसातून दोन-तीन वेळा खा.

तुळस: तुळसच्या पानांचा रस किंवा तुळसची चहा बनवून प्या.

पोटदुखी आणि अपचन:

आले आणि पुदिना: आल्याच्या रसात पुदिना चा रस मिसळून दिवसातून दोन-तीन वेळा खा.

जिरे आणि लवंग: जिरे आणि लवंग भाजून पावडर बनवा. एका चमचा पावडरमध्ये थोडे गरम पाणी मिसळून दिवसातून दोन-तीन वेळा प्या.

दही आणि मीठ: दही मध्ये थोडे मीठ मिसळून दिवसातून दोन-तीन वेळा खा.

त्वचेचे आजार:

हळद आणि चंदन: हळद आणि चंदन पावडर समप्रमाणात मिसळून पाण्यात पेस्ट बनवा. त्वचेवर लावा आणि 15-20 मिनिटांनंतर धुवा.

एलोवेरा: एलोवेरा जेल त्वचेवर लावा आणि थोड्या वेळानंतर धुवा.

नारळ तेल: रात्री झोपण्यापूर्वी त्वचेवर नारळ तेल लावा.

तणाव आणि चिंता:

​अश्वगंधा: अश्वगंधा चूर्ण एका चमचा दुधात मिसळून दिवसातून एकदा प्या.

ब्राह्मी: ब्राह्मी चूर्ण एका चमचा दुधात मिसळून दिवसातून एकदा प्या.

ध्यान आणि योगासने: नियमित ध्यान आणि योगासने तणाव आणि चिंता कमी करण्यास मदत करतात.

आयुर्वेदिक घरगुती उपचार हे सोपे, सहज उपलब्ध असलेल्या पदार्थांचा वापर करून केले जातात. मात्र, या उपचारांचा योग्य प्रभाव मिळविण्यासाठी आणि दुष्परिणाम टाळण्यासाठी काही गोष्टी लक्षात ठेवा:

निदान: आयुर्वेदात उपचार सुरू करण्यापूर्वी आजाराचे योग्य निदान करणे आवश्यक आहे. तुमच्या आजाराचे नेमके कारण समजल्याशिवाय योग्य उपचार निवडणे कठीण असते. काही आयुर्वेदिक डॉक्टर आयुर्वेदिक नाडी परीक्षा करून निदान करतात.

शरीराचे प्रकृती: आयुर्वेदात तीन शरीराची प्रकृती मानली जाते - वात, पित्त आणि कफ. तुमची शरीराची प्रकृती समजून त्यानुसार उपचार निवडणे गरजेचे आहे. चुकीच्या प्रकारचे उपचार केल्यास त्रास वाढू शकतो.

गुणवत्ता: आयुर्वेदिक घरगुती उपचारांमध्ये वापरण्यात येणारे पदार्थ चांगले आणि शुद्ध असणे आवश्यक आहे. तुमच्या स्थानिक आयुर्वेदिक दुकानांमधून किंवा प्रतिष्ठित वेबसाइट्सवरून औषधी वनस्पती खरेदी करा.

मात्रा: योग्य मात्रेत उपचार घेणे आवश्यक आहे. जास्त मात्रा आरोग्यावर विपरीत परिणाम करू शकते. तुमच्या शरीराची प्रकृती आणि आजाराची तीव्रता लक्षात घेऊन आयुर्वेदिक डॉक्टरांचा सल्ला घ्या किंवा उपचारांवरील माहिती काळजीपूर्वक वाचा.

परहेज: काही आयुर्वेदिक घरगुती उपचारांसोबत विशिष्ट आहारपरहेज पाळावे लागतात. उदाहरणार्थ, सर्दी-खोकल्यावर उपचार करताना थंडे पदार्थ टाळण्यास सांगितले जाऊ शकते.

दीर्घकालीन वापर: काही आयुर्वेदिक उपचार दीर्घकालीन वापरासाठी उपयुक्त असतील तर काही उपचार फक्त तात्कालिक आराम मिळवून देतात. तुमच्या आजाराच्या प्रकारानुसार उपचारांचा कालावधी ठरवणे गरजेचे आहे.

आयुर्वेदिक घरगुती उपचारांव्यतिरिक्त, तुमच्या आरोग्य राखण्यासाठी खालील गोष्टींचा विचार करा:

आहार: संतुलित आणि पौष्टिक आहार घेणे आरोग्यासाठी खूप महत्वाचे आहे. तुमच्या शरीराच्या प्रकृतीनुसार आहार निवडा.

योगासने आणि प्राणायाम: नियमित योगासने आणि प्राणायाम शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य सुधारण्यास मदत करतात.

नियमित दिनचर्या: नियमित झोप, व्यायाम आणि विश्रांती घेणे आरोग्य राखण्यासाठी आवश्यक आहे.

तणाव कमी करणे: तणाव कमी करण्यासाठी ध्यान, योगासने किंवा तुमच्या आवडीचे छंद वापरण्याचा विचार करा.